Tất cả các hiền nhân của mọi thời đều đồng ý về chỗ đó. Ai là người trong chúng ta sống 24 giờ một ngày? Tôi nói sống đó, không phải là sống cho có, sống sao cũng được đâu. Và càng ít suy nghĩ bao nhiêu thì càng ít có lý trí bấy nhiêu.
Cuốn "Lịch sử suy vong của đế chế La Mã" (tác giả Edward Gibson thế kỷ 18) không so sánh được với cuốn "Thiên đường đã mất" nhưng cũng là một cuốn tuyệt hay, và cuốn "Những quy tắc thứ nhất" của Herbert Spencer không thuộc loại thơ mà cũng là một sản phẩm cao cả của nhân loại. Vật gì cũng xét với tinh thần đó thì đâu đâu ta cũng thấy cái đẹp lạ lùng, biến hóa của đời sống. Chắc là bạn muốn tin rằng hạnh phúc không sao đạt được.
Tôi ân hận cho bạn lắm, nhưng còn có chỗ để an ủi. Nó là hình thức cao nhất của văn chương. Vậy bạn phải tiến chầm chậm.
Rồi tôi sẽ xin giảng tại sao. Con đường tới thành La Mecque vốn vô cùng khó khăn, gập ghềnh và đáng buồn nhất là không bao giờ tới đích được. Tôi nhấn mạnh bao nhiêu vào điều đó cũng không phải là thừa.
Không thể nào mang nợ! Bạn chỉ có thể tiêu phí thời gian đã qua; không thể tiêu phí được ngày mai, Trời giữ giùm ngày mai cho bạn; không thể tiêu phí được giờ sau, Trời giữ giùm giờ sau cho bạn. Trên hàng trăm bến xe ở ngoại ô, mỗi buổi sáng bạn thấy những người bình tĩnh đi đi lại lại trong khi công ty xe điện trắng trợn ăn cắp thời giờ quý hơn vàng của họ. Còn lý trí, nó chỉ giữ trong đời ta một chỗ nhỏ nhoi.
Điều quan trọng nhất là luôn nhận thấy luật nhân quả, nghĩa là thấy sự phát triển liên tiếp trong vũ trụ, nói một cách khác, là thấy luật biến hóa. Có nó, làm cái gì cũng được; thiếu nó, không làm được việc gì cả. Mỗi người và trường hợp mỗi người đều riêng biệt.
Không có phương pháp thần diệu nào để bắt tay vào việc cả. Và cũng không có hình phạt. Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu.
Nó có thể phản bạn và làm bạn lạc lối đấy. Tôi có thể kể Pascal, La Bruyere (triết gia pháp thế kỷ 17) và Emerson (triết gia Mỹ thế kỷ 18). Mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 10 giờ sáng - tức 16 giờ - thầy phải tìm cách luyện thân thể và trí óc, tâm hồn.
Thành thử chúng tôi không thể . Báo sản xuất rất mau là để cho mình đọc mau. Nếu khi bán giấy xe cho ông ta, công ty xe điện hỏi "Tôi đổi cho thầy một đồng tiền vàng, nhưng thầy phải các cho tôi 3 cắc" thì tất ông ta la lên dữ dội.
Chúng ta ngỡ hành động theo lý trí, trong thực tế lại hành động theo tình cảm nhiều hơn. Bạn lựa một thời đại hoặc một đầu đề, hoặc một tác giả thôi. Ăn xong bạn nghiêm trang hút thuốc, thăm bạn bè; đi đi lại lại; đánh vài ván bài; giở vài trang sách; bạn nhận thấy tuổi già nó bò tới; bạn đi dạo mát; vuốt ve cây đờn.